Oksytocyna – działanie, skutki uboczne, wpływ na poród

Czym jest syntetyczna oksytocyna?

Syntetyczna oksytocyna została zatwierdzona do użytku w USA w 1980r. i od tego czasu jest używana do indukowania bądź wspomagania porodów.

W ciele ssaków oksytocyna jest hormonem wytwarzanym naturalnie. W czasie fizjologicznego porodu ilość naturalnej oksytocyny w ciele matki wzrasta wraz z postępem porodu dzięki czemu macica kurczy się częściej i mocniej.

Kiedy podaje się syntetyczną oksytocynę?

Syntetyczną oksytocynę w trakcie porodu podaje się w dwóch przypadkach:

– na wywołanie porodu, czyli jako substancję indukującą poród – w tej sytuacji oksytocyna jest podawana kobiecie, która nie ma czynności skurczowej. Po podaniu macica może od razu rozpocząć pracę a poród może postępować dalej samoistnie lub wymagać dalszego wspomagania syntetyczną oksytocyną. Po podaniu syntetycznej oksytocyny macica może nie podjąć czynności skurczowej, wtedy w zależności od indywidualnego przypadku lekarz może zaproponować podanie kolejnej kroplówki bądź inny sposób indukcji porodu.

– w trakcie porodu, który rozpoczął się naturalnie, jako środek stymulujący macicę do pracy – gdy poród nie postępuje w spodziewanym przez personel tempie lekarz może zasugerować podanie syntetycznej oksytocyny.

W Polsce oksytocyna jest również podawana rutynowo po porodzie jako substancja pomagająca zapanować nad krwawieniem poporodowym.

Spodziewane efekty po podaniu syntetycznej oksytocyny

Syntetyczna oksytocyna powoduje rozpoczęcie pracy przez macicę (skurcze). W odczuciu wielu kobiet skurcze po syntetycznej oksytocynie są silniejsze niż skurcze wywołane przez naturalną oksytocynę, trwają dłużej a według niektórych rodzących właściwie nie ma między nimi przerw.

O tym powiedz lekarzowi

Jeśli cierpisz na jedną z poniższych dolegliwości koniecznie poinformuj o tym lekarza przed podaniem syntetycznej oksytocyny:

nadciśnienie, cukrzyca, zaburzenia rytmu serca, przeszłaś raka szyjki macicy, masz blizny na macicy (po poprzednim porodzie, cesarskim cięciu bądź innym zabiegu), opryszczka narządów rodnych

Możliwe skutki uboczne podania syntetycznej oksytocyny

Poczucie zmieszania, drgawki, trudności z oddychaniem, zawroty głowy, szybkie albo nieregularne bicie serca, ból głowy, pokrzywka, ból brzucha i/lub miednicy, wysypka, swędzenie skóry, słabość, zwiększone krwawienie z dróg rodnych, nagłe przybieranie na wadze, wymioty, nudności, nadcisnieśnie/wysokie ciśnienie krwi, pęknięcie macicy

Natychmiast wezwij położną i/lub lekarza jeśli po podaniu syntetycznej oksytocyny poczujesz:

– zwolnienie bądź przyspieszenie rytmu serca,

– zwiększenie/rozpoczęcie krwawienia z dróg rodnych,

– trudności z wymową niektórych słów bądź trudności z myśleniem/sformułowaniem wypowiedzi,

– ból głowy, brak koordynacji, poczucie braku równowagi, krwawienie z nosa

Reakcja alergiczna na syntetyczną oksytocynę

Pokrzywka, trudności z oddychaniem, puchnięcie twarzy, ust, języka lub gardła

Jeśli zaobserwujesz u siebie jedną bądź kilka z poniższych reakcji po podanie syntetycznej oksytocny (bądź w trakcie jej podawania) natychmiast wezwij lekarza bądź położną, symptomy te mogą świadczyć o pojawiającej się reakcji alergicznej!

Symptomy przedawkowania:

Senność, zaburzenia mowy, zaburzenia świadomości, powolność reakcji, drżenia, niepokój

Różnica między oksytocyną naturalną a syntetyczną

Choć syntetyczna oksytocyna wywiera wpływ na sposób funckjowania macicy kobiety rodzącej wydaje się, że jednocześnie nie zapewnia psychologicznego wsparcia, jakie daje naturalna substancja. Endogenna oksytocyna powoduje stan lepszego samopoczucia, wywiera pozytywny wpływ na rozwój bliskiej relacji matka-dziecko, działa relaksująco, przeciwbólowo i antydepresyjnie. Chemiczny substytut nie posiada takich właściwości.

Wpływ syntetycznej oksytocyny na dziecko

W chwili obecnej mówi się, że syntetyczna oksytocyna może wywierać wpływ na dziecko, jednak nadal niewiele jest badań na ten temat. Dzieci urodzone po podaniu syntetycznej oksytocyny mogą mieć zaburzenia rytmu serca, krwotoki, obrażenia mózgu, w efekcie może nastąpić śmierć. Badania pokazały, że aż trzykrotnie wzrasta ryzyko niedotlenienia dziecka. Dzieci częściej otrzymują niski wynik w skali APGAR.

Co jeszcze wiemy o podawaniu syntetycznej oksytocyny w czasie porodu:

– podanie syntetycznej oksytocyny zwiększa szansę na poród waginalny w ciągu 24h od momentu jej podania (w porównaniu do zastosowania przebicia pęcherza płodowego), jednocześnie dostępne są opracowania, które pokazują, że zastosowanie żelu z prostaglandynami może być skuteczniejsze niż podanie syntetycznej oksytocyny (przy czym zastosowanie żelu może wiązać się z większym ryzykiem wystąpienia infekcji wewnatrzmacicznej)

– jednocześnie podanie syntetycznej oksyctony wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wykonania innych interwencji medycznych w czasie porodu

– po podanie syntetycznej oksytocyny większa ilość kobiet chce skorzystać ze znieczulenia zewnątrzoponowego

– podawanie dużych dawek syntetycznej oksytocyny nie zwiększa szansy na poród waginalny w ciągu 24h w porówaniu do podawania mniejszych dawek syntetycznej oksytocyny, jednocześnie podawanie dużej dawki wpływa na zwiększoną pracę macicy, co nie musi skutkować porodem waginalnym

– w badaniach nie wykazano związku między rutynowym podaniem oksytocyny w trzeciej fazie porodu a zatrzymaniem łożyska

– profilaktyczne podanie oksytocyny w trzeciej fazie porodu zmniejsza ryzyko wystąpienia krwotoku poporodowego

– w chwili obecnej ponad 50% kobiet w krajów rozwiniętych w czasie porodu otrzymuje syntetyczną oksytocynę, co z punktu widzenia biologii i ewolucji nie ma swojego uzasadnienia

– jak sugerują niektórzy badacze podanie syntetycznej oksytocyny poprzez zaburzenie gospodarki hormonalnej może również mieć znaczenie w zmniejszającej się ilości kobiet karmiących piersią

– w chwili obecnej, ze względu na duże zagrażoenie dla matki i dziecka, oksytocyny nie uważa się już za lek do planowego wywoływania porodów, rekomenduje się podawanie syntetycznej oksytocyny jedynie w sytuacjach, gdy dalsza ciaża wiąże się z większym ryzykiem dla życia i zdrowia matki lub dziecka, niż możliwe efekty uboczne działania leku

PIŚMIENNICTWO DOT. SYNTETYCZNEJ OKSYTOCYNY:

O skutkach ubocznych podania syntetycznej oksytocyny:

Evron S Ariely S Agasi M Eger G Bukovsky I Caspi E „Severe peripheral arteriospasm following oxytocin administration.” Am J Obstet Gynecol 155 (1986): 657-8

Hendricks CH Brenner WE „Cardiovascular effects of oxytocic drugs used post partum.” Am J Obstet Gynecol 108 (1970): 751-60

Lazo JS, Sebti SM „Bleomycin.” Cancer Chemother Biol Response Modif 15 (1994): 44-50

„Product Information. Pitocin (oxytocin).” Pfizer U.S. Pharmaceuticals Group, New York, NY.

Plumer MH „Letter: Oxytocin-induced venous spasm?” Anesthesiology 44 (1976): 87-8

„Product Information. Syntocinon (oxytocin).” Sandoz Pharmaceuticals Corporation, East Hanover, NJ.

Dawood MY „Pharmacologic stimulation of uterine contraction.” Semin Perinatol 19 (1995): 73-83

Nakano J „Cardiovascular actions of oxytocin.” Obstet Gynecol Surv 28 (1973): 75-92

Johnstone M „The cardiovascular effects of oxytocic drugs.” Br J Anaesth 44 (1972): 826-34

Schwartz RH Jones RW „Transplacental hyponatraemia due to oxytocin.” Br Med J 1 (1978): 152-3

Pedlow PR „Syntocinon induced convulsion.” J Obstet Gynaecol Br Commonw 77 (1970): 1113-4

Goodlin RC „Oxytocin may explain neonatal seizures” Am J Obstet Gynecol 161 (1989): 259

Muller FJ Van Zyl-Smit R „Oxytocin-induced water intoxication. A case report.” S Afr Med J 68 (1985): 340-1

Mwambingu FT „Water intoxication and oxytocin.” Br Med J (Clin Res Ed) 290 (1985): 113

Jensen I Bruns BJ „Water intoxication after oxytocin-induced midtrimester abortion.” N Z Med J 89 (1979): 300-2

Ansseau M Legros JJ Mormont C Cerfontaine JL Papart P Geenen V Adam F Franck G „Intranasal oxytocin in obsessive-compulsive disorder.” Psychoneuroendocrinology 12 (1987): 231-6

D’Souza SW Lieberman B Cadman J Richards B „Oxytocin induction of labour: hyponatraemia and neonatal jaundice.” Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol 22 (1986): 309-17

Slater RM Bowles BJ Pumphrey RS „Anaphylactoid reaction to oxytocin in pregnancy.” Anaesthesia 40 (1985): 655-6

Morriss WW, Lavies NG, Anderson SK, Southgate HJ „Acute respiratory distress during caesarean section under spinal anaesthesia. A probable case of anaphylactoid reaction to Syntocinon.” Anaesthesia 49 (1994): 41-3

Maycock EJ, Russell WC „Anaphylactoid reaction to Syntocinon.” Anaesth Intensive Care 21 (1993): 211-2

Kawarabayashi T Narisawa Y Nakamura K Sugimori H Oda M Taniguchi Y „Anaphylactoid reaction to oxytocin during cesarean section.” Gynecol Obstet Invest 25 (1988): 277-9

Spears FD, Liu DW „Anaphylactoid reaction to syntocinon?.” Anaesthesia 49 (1994): 550-1

Taylor RW Taylor M „Misuse of oxytocin in labour” Lancet 1 (1988): 352

Wiener JJ Evans AS „Uterine rupture in midtrimester abortion. A complication of gemeprost vaginal pessaries and oxytocin. Case report” Br J Obstet Gynaecol 97 (1990): 1061-2

Sweeten KM, Graves WK, Athanassiou A „Spontaneous rupture of the unscarred uterus.” Am J Obstet Gynecol 172 (1995): 1851-5;disc. 1855-6

Leventhal JM Reid DE „Oxytocin-induced water intoxication with grand mal convulsion.” Am J Obstet Gynecol 102 (1968): 310-1

Robichaux WH, Perper JA „Massive perinatal hepatic necrosis from maternal oxytocin overdose.” Pediatr Pathol 12 (1992): 761-5

Connor BH Seaton PG „Birth weight, and use of oxytocin and analgesic agents in labour in relation to neonatal jaundice.” Med J Aust 2 (1982): 466-9

Dwyer N „Managing the third stage of labour. Nausea is a fair price for preventing haemorrhage.” BMJ 308 (1994): 59

Munsick RA „Renal hemodynamic effects of oxytocin in antepartal and postpartal women.” Am J Obstet Gynecol 108 (1970): 729-39

Kennett DJ Devlin MC Ferrier BM „Influence of oxytocin on human memory processes: validation by a control study.” Life Sci 31 (1982): 273-5

Cordano A Kraus V „Clinical experience with oxytocin.” Obstet Gynecol 39 (1972): 247-53

Beck LR Flowers CE Jr Blair WD „The effects of oxytocin on fetal scalp temperature.” Obstet Gynecol 53 (1979): 200-2

Inne prace dotyczące podania syntetycznej oksytocny:

Alfirevic Z, Kelly AJ, Dowswell T „Oxytocin for induction of labour,” Cochrane Review, 7 October 2009

Pantoja T, Abalos E, Chapman E, Vera C, Serrano VP “Oxytocin for preventing postpartum haemorrhage in non-facility birth settings”, Cochrane Review, 14 April 2016

Westhoff G, Cotter AM, Tolosa JE. “Prophylactic oxytocin for the third stage of labour”, Cochrane Review, 30 October 2013

Budden A, Chen LJY, Henry A , “High-dose versus low-dose oxytocin infusion regimens for induction of labour“, Cochrane Review, 9 October 2014

Zarko Alfirevic, Anthony J Kelly^, Therese Dowswell^,,  “Intravenous oxytocin alone for cervical ripening and induction of labour”, Cohcrane Liberary, 7 October 2009

Antonio Ragusa, Alessandro Svelato , “Oxytocin and customization of assistance in labor“Journal of Pediatric and Neonatal Individualized Medicine, 2014;3(1):e030123

 

ZASADA OD KTÓREJ NIE MA WYJĄTKÓW

Powyższy artykuł został przygotowany w oparciu o dostępne materiały, artykuły naukowe i opracowania medyczne – pamiętaj jednak, że stan wiedzy może się zmieniać z dnia na dzień! Materiały tu zawarte mają jedynie charakter informacyjny, każda decyzja dotycząca indywidualnej sytuacji powinna być rozpatrzona osobno wraz z lekarzem i położną. Autorka tekstu nie ponosi odpowiedzialności za sposób interpretacji i wykorzystania udostępnianych informacji.