Wiele słyszy się od depresji poporodowej. Dzisiaj już prawie każda rodząca wie, że okres połogu może być czasem trudnym emocjonalnie i psychicznie, a co za tym idzie należy wtedy bardziej o siebie dbać i odpowiednio reagować w przypadku wystąpienia objawów przypominających depresję. Niestety, nadal bardzo mało kobiet w ciąży wie o depresji ciążowej.

Przyczyn tego stanu jest wiele. Ciąża kojarzy nam się głównie z radością i błogosławieństwem, niektóre kobiety czują więc, że nie wypada mówić o jej przykrych bądź trudnych symptomach. Inne traktują ten stan cierpienia i lęku jako naturalny element doświadczania ciąży. Jeszcze inne obawiają się konsekwencji, jakie ich spotkają, jeśli powiedzą o swoim przeciągającym się złym nastroju. Boją się też, że koleżanki, rodzina bądź ogólnie społeczeństwo oraz personel medyczny przyklei im łatkę „złej matki”, „wyrodnej matki”, „nieodpowiedzialnej dziewuchy” i tym podobne.

DEPRESJA CIĄŻOWA – SKALA WYSTĘPOWANIA

Dlatego warto bardzo wyraźnie zaznaczyć, że depresja ciążowa jest zaburzeniem psychicznym, które jest zupełnie niezależne od woli kobiety. Podobnie jak w innych chorobach nikt świadomie nie decyduje się na to, że nagle zacznie cierpieć z powodu depresji, cukrzycy czy nadciśnienia. Depresja ciążowa powinna być rozumiana jako choroba, która podobnie jak inne zaburzenia po prostu może się zdarzyć. Zwłaszcza, że jak wiemy w ciąży ciało kobiety produkuje większą ilość steroidowych hormonów płciowych, które mają duży wpływ na stan emocjonalny.

Na początku lat 90 XX wieku szacowano, że na depresję ciążową zapada ok. 10% ciężarnych (Cox i Holden 1998). Jednak kolejne badania tego zagadnienia pokazały, że wskaźnik ten jest o wiele wyższy i może dotyczyć nawet 25% kobiet w ciąży (Bolton i wsp. 1998). Z kolei Evans i wsp. W 2001 ustalili, że objawy depresji ciążowej i poporodowej są dla kobiet tak samo dotkliwe i trudne.

KTO JEST NARAŻONY NA DEPRESJĘ CIĄŻOWĄ?

Oczywiście depresja w ciąży może wystąpić u wszystkich kobiet, wiemy jednak, że są pewne okoliczności, które wpływają na to, że w niektórych grupach zdarza się częściej niż w innych. Do osób z grupy ryzyka zaliczają się kobiety, które:

• nie planowały ciąży, nie chciały mieć dziecka
• mają niestabilną sytuację finansową, kłopoty finansowe, są bezrobotne
• żyją w biedzie lub ubóstwie
• mają słabe kontakty społeczne, nie mają bliskich przyjaciół lub znajomych, kontakty z rodziną są słabej jakości i raczej nie mogą liczyć na wsparcie ze strony najbliższych (to itotny element zwłaszcza w czasach, w których wiele kobiet żyje i zachodzi w ciążę na emigracji, gdzie dostęp do wsparcia bliskich może być mocno ograniczony pomimo tego, że relacje w rodzinie są dobre)
• wcześniej cierpiały z powodu depresji lub innych zaburzeń nastroju bądź zachowania , bądź jeśli w rodzinie kobiety ktoś chorował na depresję,
• żyją w nieszczęśliwych, skonfliktowanych związkach, w szczególności jeśli są  również ofiarami przemocy psychicznej bądź fizycznej,
• doświadczyły traumy seksualnej, w szczególności molestowania w dzieciństwie lub gwałtu

DEPRESJA CIĄŻOWA – DIAGNOZOWANIE

Diagnoza depresji w ciąży nastręcza problemów, gdyż znane są opinie naukowców, iż dostępne testy przesiewowe nie były układane pod tą grupę pacjentów przez co ich wyniki mogą być fałszywie dodatnie lub fałszywie ujemne. Mimo tych głosów, przy braku specjalnie stworzonych narzędzi diagnostycznych specjalnie dla kobiet w ciąży większość psychologów korzysta z EDPS (Edynburska Skala Depresji Poporodowej) lub ze skali stworzonej w 2001r. przez Becka i Gabl’a nazwanej Skalą Depresji Poporodowej (PPDS).

Oba te narzędzia wykorzystują w swojej pracy głównie psycholodzy i psychiatrzy, co oznacza, że ktoś na wcześniejszym etapie rozpoznał lub zaciekawił się  stanem psychicznym kobiety ciężarnej. Zachęca się położne i lekarzy, by w wywiadzie zadawali swoim pacjentkom trzy podstawowe pytania dotyczące sprawdzenia, czy jest ona w grupie ryzyka wystąpienia depresji. Pytania te brzmią następująco:

• czy chorowała Pani na depresję lub inne zaburzenie nastroju bądź zaburzenie zachowania?
• czy ktoś w Pani rodzinie chorował na takie zaburzenia?
• czy obecnie cierpi Pani z powodu obniżonego nastroju, wzmożonej lękliwości lub osamotnienia?

DEPRESJA CIĄŻOWA – SYMPTOMY

Coraz więcej świadomych kobiet obserwuje też siebie i swoje samopoczucie i samodzielnie zgłasza się do specjalistów w chwili, gdy zaobserwują sygnały alarmowe.

W przypadku depresji ciążowej takie „czerwone lampki” to:

• występowanie i utrzymywanie się przez czas dłuższy niż dwa tygodnie stanu smutku, żalu, przygnębienia,
• zaburzenia snu, w tym trudności z zasypianiem, niemożliwość wyspania się, wczesne poranne wstawanie,
• apatia
• trudności z koncentracją uwagi,
• zwiększone poczucie winy, obwinianie siebie, brak poczucia własnej wartości
• zniekształcenia poznawcze,
• obniżenie sprawności psychofizycznej nie spowodowane byciem w ciąży,  w tym może być spowolnienie lub pobudzenie psychoruchowe
• wycofanie się z kontaktu z innymi osobami,
• poczucie beznadziei,
• myśli o śmierci, umieraniu, końcu życia,
• zmniejszenie apetytu lub jego nadmierny wzrost,
• obniżona zdolność podejmowania decyzji,
• płacz bez widocznej przyczyny,
• nadużywanie substancji psychoaktywnych

Jak łatwo zauważyć, niektóre z tych objawów mogą być traktowane jako typowy symptom ciążowy, dlatego dopiero rozmowa ze specjalistą pozwala ocenić czy mówimy już o zaburzeniu czy jeszcze o normie.

DEPRESJA CIĄŻOWA – ZAGROŻENIA

Zasada, jaką należałoby przyjąć jest taka: jeśli kobieta w ciąży skarży się na spadek nastroju, w tym na poczucie lęku, żalu, gniewu, złości, poczucie beznadziejności bądź braku sensu życia a ten stan utrzymuje się lub w sposób znaczący utrudnia bądź zupełnie uniemożliwia jej normalne życie, kontakty społeczne i/lub pracę należy zwrócić się na konsultację do psychologa lub psychiatry.

Należy zaznaczyć, że ciąża u cierpiących na depresję ciążowa nie chroni przed samobójstwem, choć odsetek kobiet, które decydują się na takie działanie jest zdecydowanie mniejszy, niż wśród kobiet, cierpiących na depresję i jednocześnie nie będących w ciąży. Mimo to, kobiety w ciąży czują taki sam rodzaj cierpienia, mają takie same myśli, jedynie rzadziej decydują się wprowadzić je w czyn. Podkreślam to, aby pokazać, że depresja ciążowa jest poważnym zaburzeniem, które należy rozpoznawać i leczyć na etapie ciąży.

Matki chorujące na depresję w ciąży rzadziej karmią później swoje dziecko, a jeśli już to szybciej kończą karmienie. Nowe są badania, które tyczą się współwystępowania depresji ciążowej i cukrzycy ciężarnych, które sugerują, że między obiema chorobami może zachodzić pewna korelacja.

JEŚLI ZDIAGNOZOWANO DEPRESJĘ CIĄŻOWĄ – LECZENIE

Leczenie depresji jest tematem obszernym, bo do dyspozycji mamy różnorodne oddziaływania. Ciągle trwają dyskusje, które podejście jest najlepsze. Do dyspozycji mamy psychoterapię – czyli terapie polegające na rozmowie ze specjalistą, farmakoterapię – czyli przyjmowanie leków oraz terapie łączone, gdzie pacjentka ma kontakt zarówno z terapeutą, jak i z lekarzem psychiatarą.

W ciąży staramy się unikać podawania leków, oczywiście o ile jest to możliwe. W przypadkach depresji ciążowej o łagodnym bądź umiarkowanym nasileniu stosuje się więc przede wszystkim psychoterapię.

W przypadku depresji głębokiej, gdzie zalecane jest leczenie farmakologiczne podaje się ciężarnym leki z grupy SSRI (selektywne inhbitory wychwytu zwrotnego serotoniny) lub TLPD (trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne).

Niestety obie grupy leków mają swoje możliwe skutki uboczne. Znane są badania, które pokazują wzrost samoistnych pornień wśród kobiet, które stosują leki przeciwdepresyjne (Hemls i wsp. 2005). Wiemy też, że dzieci matek biorących leki z grupy SSRI w okresie niemowlęcym mogą przejawiać cechy zespołu odstawennego (Levison-Castiel i wsp. 2007). Zaobserwowane, że dzieci częściej cierpią na pewne wady wrodzone, w tym na przepuklinę pierścienia pępkowego, przepuklinę pępkową i przedwczesne zrośnięcie szwów czaszkowych (Alwan i wsp. 2007; Louik i wsp. 2007). W związku z tym lekarz decydując się na leki z grupy SSRI przypisuje zwykle najmniejszą skuteczną dawkę. TLPD rzadziej wywołują objawy toksyczne, nie opisano też ich długotrwałych następstw stosowania dla matki bądź dziecka.

ŻYCIE Z DEPRESJĄ CIĄŻOWĄ – DALSZE ROKOWANIA

Niestety, depresja ciążowa „lubi” poprzedzać depresję poporodową. Dlatego szczególnie istotne jest, aby jeszcze na etapie ciąży kobieta uzyskała pomoc od specjalistów. Jest to zarówno działanie lecznicze, jak też obronne. Szacuje się, że około 10% kobiet cierpi na takie nasilenie depresji ciążowej, które jest wskazaniem do odbycia psychoterapii i/lub leczenia farmakologicznego. Jednak nawet kobiet, u których nasilenie objawów depresji jest mniejsze powinny zostać objęte wsparciem i psychoterapią.

W szczególności w terapii depresji ciążowej nacisk kładzie się na uzyskanie wsparcia wśród bliskich kobiety. Stworzenie jej warunków bezpiecznych i ciepłych. Nawiązanie lub odbudowanie bliskich relacji z innymi ludźmi. Przepracowanie lęków, w tym lęku przed porodem oraz naukę relaksacji.

 

ZASADA OD KTÓREJ NIE MA WYJĄTKÓW

Powyższy artykuł został przygotowany w oparciu o dostępne materiały, artykuły naukowe i opracowania medyczne – pamiętaj jednak, że stan wiedzy może się zmieniać z dnia na dzień! Materiały tu zawarte mają jedynie charakter informacyjny, każda decyzja dotycząca indywidualnej sytuacji powinna być rozpatrzona osobno wraz z lekarzem i położną. Autorka tekstu nie ponosi odpowiedzialności za sposób interpretacji i wykorzystania udostępnianych informacji.

Artykuł opracowany na podstawie książki „Zaburzenia psychiczne w ciąży i połogu ” J. Hanley

[activecampaign]

Zapisz

Zapisz